Γράφει ο Γιώργος Βλαχάκης – δάσκαλος
Εκεί που τα έχεις όλα τακτοποιημένα μέσα στο μυαλό σου και λες θα κάνω αυτό πρώτα, μετά το άλλο κ.τ.λ., ξαφνικά μέσα στην αίθουσα σηκώνεται ένα χεράκι, πίσω από ένα παράξενα σκυθρωπό προσωπάκι, του δίνεις περιχαρής το λόγο και σε ρωτάει, έτσι στο άσχετο : «υπάρχει πραγματικά θεός;; ;», ή «γιατί να υπάρχουν πλούσιοι και φτωχοί ;;;», ή « ο ξάδελφος του Άρη βρήκε δουλειά με μέσον και ο αδελφός μου είναι άνεργος 6 μήνες τώρα, γιατί;;;» ή « η γη δεν πρέπει κανονικά να ανήκει σε όλους;;;» ή « στο αμερικάνικο έχουνε εργαστήριο Xημείας και ωραίο θέατρο, εμείς γιατί δεν έχουμε;;;», ή « ωραία μαζεύουμε εμείς τα σκουπιδάκια από την παραλία, με τη βιομηχανία που ρίχνει τα απόβλητά της στον ποταμό τι γίνεται, γιατί λειτουργεί;;;», ή «οικολογία ξέρω περίπου τι σημαίνει , όμως τι σημαίνει σοσιαλισμός και κομμουνισμός(;;;) , γιατί γι’ αυτό χθες μάλωσε ο πατέρας μου με τη θεία μου» και ένα σωρό άλλες τέτοιες ερωτήσεις.
Η πρώτη αίσθηση που σου έρχεται, μετά το άκουσμα τέτοιων ερωτήσεων, είναι η αιτία ενός αυτάρεσκου χαμόγελου ματαιοδοξίας που σχηματίζεται στο πρόσωπό σου, αφού σκέφτεσαι: « τι σκεφτόμενα μυαλά έχω φτιάξει ..θεέ μου !!!». Αμέσως μετά , αλλά αμέσως μετά , το χαμόγελο χάνεται γιατί κάτι πρέπει να απαντήσεις. Στα επόμενα δευτερόλεπτα περνάνε από το μυαλό σου οι αντιδράσεις των γονέων, των συγγενών, του διευθυντή, του προϊσταμένου, των συναδέλφων, της γυναίκας σου, των φίλων σου, του κομματικού τοπάρχη, των εκκλησιαστικών, πολιτικών και άλλων συναφών οργανώσεων, του πατέρα σου, του καθηγητή σου και προπάντων του ίδιου σου του μυαλού, έτσι όπως το έχεις χρόνια τώρα διαμορφώσει.
Και νιώθεις αμήχανος, μόνος, έρημος και αγχωμένος.
Σκέφτεσαι να παρακάμψεις την απάντηση λέγοντας : «…άλλο συζητάμε τώρα… Παναγιώτη… επιτέλους… θα ήθελα να προσέχεις περισσότερο στο μάθημα…» και άλλα τέτοια χαζά και ανούσια. Και είναι τέτοια, γιατί η ερώτηση έχει πέσει και έχει τυλίξει την ατμόσφαιρα της τάξης και το μυαλό των παιδιών, ή κάποιων παιδιών, που την άκουσαν.
Σκέφτεσαι να υπερβείς την ερώτηση λέγοντας: « …Νίκο… μου άρεσε η ερώτηση… όμως για να τη συζητήσουμε πρέπει να μεγαλώσεις λίγο ακόμα…» και την ίδια στιγμή ο μικρός Νίκος σκέφτεται απογοητευμένος ότι για κάποιες βασικές του ερωτήσεις, πάλι, μικρό τον βρήκαν και δεν του απάντησαν. Τουλάχιστον, γλίτωσε τη σφαλιάρα που έφαγε τις προάλλες από τον πατέρα του με την ταυτόχρονη προτροπή « μεγάλωσε πρώτα ρε … σπόρε … και μετά τα λέμε … εξάλλου βλέπεις κάνω λογαριασμούς…ρώτα τη μάνα σου καλύτερα …αν θέλεις…».
Σκέφτεσαι να πεις , χωρίς να δείχνεις την αμηχανία σου: «…κοίταξε Δημήτρη… θα ήθελα να το κουβεντιάσουμε κάποια άλλη μέρα και σου υπόσχομαι… να αφιερώσουμε μια ολόκληρη ώρα … εντάξει ;;;…» και να συνεχίσεις τα προγραμματισμένα, χαϊδεύοντας για δευτερόλεπτα τα μαλλιά του Δημήτρη, πιστεύοντας ότι η ερώτηση… θα ξεχαστεί.
Κι αν δεν ξεχαστεί…. κι αν δημιουργηθούν και άλλες παρεμφερείς από άλλα παιδιά…και αν σε καταλάβουν και σου πετάνε συνέχεια τέτοιες ερωτήσεις για να σε φέρνουν σε δύσκολη θέση…τι θα πεις: « σκάστε …δεν θα το κάνουμε εδώ αμέρικαν μπαρ», όπως ο Παπαγιαννόπουλος στην αξέχαστη παλιά ταινία ;;;;!!!
Είσαι δάσκαλος, έχεις ευθύνη στη διαμόρφωση της παιδικής σκέψης, που θα εξελιχθεί σε ενήλικη, πρέπει να την αποδεχτείς και να δράσεις.
Εγώ προτείνω, στα 53 μου πια, την αποδοχή της δικιάς σου αλήθειας στην όποια επαφή με το μυαλό των παιδιών. Όχι της ιδεολογικής σου «αλήθειας» , αλλά την αλήθεια του προσώπου σου, με την αρχαιοελληνική έννοια της λέξης. Και ιδιαίτερα την αλήθεια των συναισθημάτων σου. Αυτή την αλήθεια, με ένα μαγικό τρόπο, την καταλαβαίνουν αμέσως τα παιδιά. Γιατί είναι η μόνη που τα ίδια βιώνουν ολόπλευρα.
Η διαχείριση των δύσκολων ερωτημάτων απαιτεί, πρώτα από όλα, την αποδοχή τους εκ μέρους σου. Που σημαίνει αποδοχή της διαμορφούμενης, από πολλούς παράγοντες, προσωπικότητας του παιδιού που είναι και η αιτία της υποβολής των δύσκολων ερωτημάτων. Τα παιδιά που είναι εκεί μπροστά σου απαιτούν να τα σέβεσαι, ως μικρούς σε ηλικία ανθρώπους .Δεν διεκδικούν το σεβασμό σου, τον απαιτούν.
Έπειτα έρχεται η παρουσίαση της δικιάς σου αλήθειας. Αν σε έχουν απασχολήσει τέτοιου είδους ερωτήματα, μίλησέ τους για την αμηχανία που νιώθεις μπροστά τους, για το πότε και το πώς προσπάθησες να απαντήσεις, για τις δυσκολίες που βρήκες, για τις απαντήσεις που εσύ προσωπικά δεν έχεις βρει ακόμα, για τις απαντήσεις που άλλοι έχουν βρει για να ησυχάσουν, για το κόστος των απαντήσεων σε προσωπικό και κοινωνικό επίπεδο, για το μεγάλο ρήμα της ανθρώπινης σκέψης που δεν είναι άλλο από το «νομίζω» και όχι το «πιστεύω».
Ο δάσκαλος δείχνει δρόμους , ή καλύτερα, δείχνει μονοπάτια που οδηγούν σε δρόμους ή λεωφόρους. Δεν είναι αμέτοχος στην περπατησιά του μικρού ανθρώπου, όμως δεν είναι ο καθοδηγητής του. Μπορεί, και πρέπει, να είναι συμπορευόμενος. Αυτό έχει και τα οφέλη του. Ο καλός δάσκαλος δύσκολα …γερνάει.
Η διαχείριση των δύσκολων ερωτημάτων είναι η πεμπτουσία της διδακτικής πράξης και της μορφωτικής διαδικασίας , με την έννοια της ανάδειξης της προσωπικής μορφής και του περιεχομένου της. Απαιτεί γνώση τεχνικών που υπήρχαν και υπάρχουν. Μαιευτική, παραβολισμός, ανακλαστική ακοή, την εκ του αντιθέτου παρουσίαση και άλλες πολλές, που τα βιβλία τις περιγράφουν.
Η όποια διαχείριση θα πρέπει να οδεύει στη διαμόρφωση στέρεου αξιακού συστήματος. Δεν είναι δυνατόν να καταλήγουμε στο συμπέρασμα πως ό, τι και να νομίζουμε, καλώς το νομίζουμε, αφού ελεύθερα έχουμε επιλέξει να το νομίζουμε. Το «νομίζειν» σηματοδοτεί το «πράττειν». Η σκέψη οδηγεί στην πράξη, ίσως όχι πάντα και παντού, αλλά καθοριστικά κάποιες φορές.
Όσο για εκείνο το ανέκδοτο με το Τοτό, περί ελεύθερης βούλησης, ίσως να είναι αιτία άλλης κουβέντας. Ποια είναι η ελευθερία της βούλησης, αφού αυτή η τελευταία διαμορφώνεται από πολιτικοοικονομικούς και πολιτιστικοκοινωνικούς παράγοντες, όπως θα έλεγε ένας όποιος «πανεπιστημιακός», που σέβεται τον εαυτό του και την «ποικιλότητα» της ξύλινης γλώσσας;;;!!!
–
