Της Νατάσας Ευριπίδου
Πώς να βοηθήσετε το παιδί σας να προσαρμοστεί στις νέες συνθήκες – Τα ανέτοιμα παιδιά, σύμφωνα με τη Δένα Λοΐζου, χαρακτηρίζονται από χαμηλή αυτοπεποίθηση, αρνητική στάση απέναντι στο σχολείο και τη μάθηση γενικότερα, και διαταραχές στη συμπεριφορά
ΟΙ ΕΙΔΙΚΟΙ γνωρίζουν ότι η συμπλήρωση της ηλικίας και μόνο δεν αποτελεί το διαβατήριο για την ομαλή εισαγωγή στην Α’ τάξη
Είναι το παιδί μου έτοιμο να πάει Α’ τάξη Δημοτικού; Θα μπορεί να γράφει και να διαβάζει; H Δένα Λοΐζου, ψυχολόγος και Εξουσιοδοτημένος Συνεργάτης Αξιολόγησης Σχολικής Ετοιμότητας, εξηγεί στη «Σ» πώς να βοηθήσουμε τα παιδιά μας να προσαρμοστούν στις νέες συνθήκες.
Τα ανέτοιμα παιδιά, σύμφωνα με την κ. Λοΐζου, χαρακτηρίζονται από χαμηλή αυτοπεποίθηση, αρνητική στάση απέναντι στο σχολείο και τη μάθηση γενικότερα, και διαταραχές στη συμπεριφορά.
Για να φοιτήσει ένα παιδί στην Α’ τάξη Δημοτικού πρέπει να είναι «σχολικά έτοιμο», επισημαίνει η κ. Λοΐζου. «Πρέπει να έχει τις γνώσεις και τις ικανότητες που θα βοηθήσουν να μάθει να γράφει, να διαβάζει και να μετράει· έτσι θα ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος των μαθησιακών δυσκολιών και μιας πιθανής σχολικής αποτυχίας. Οι ικανότητες αυτές καλύπτουν πολλούς και διαφορετικούς τομείς της ανάπτυξης. Οι βασικοί τομείς συμπεριλαμβάνουν την ομιλία, κατανόηση, προαναγνωστικές δεξιότητες, προμαθηματικές έννοιες, κριτική ικανότητα και συγκέντρωση», εξηγεί στην εφημερίδα μας η Δένα Λοΐζου.
Ενδείξεις σχολικής ετοιμότητας
Μερικές από τις ενδείξεις της σχολικής ετοιμότητας είναι το παιδί να μπορεί να αρθρώνει σωστά (τα γράμματα), να χρησιμοποιεί τις σωστές λέξεις στο σωστό σημείο, να αφηγείται ιστορίες με τη σωστή χρονική σειρά, να μπορεί να ακολουθεί οδηγίες, να απαντά σε ερωτήσεις, να κατανοεί ένα έργο που παρακολουθεί ή ένα βιβλίο που διάβασε, να αναγνωρίζει τα γράμματα του αλφαβήτου και να μπορεί να τα ανακαλεί, να γράφει το όνομά του, να αναγνωρίζει λέξεις που βλέπει συχνά, να ονομάζει και να κατανοεί μεγέθη όπως μεγάλο-μικρό, να αναγνωρίζει τους αριθμούς μέχρι το 10, να έχει αντίληψη του χώρου και καλό συντονισμό κινήσεων και να μπορεί να απασχοληθεί αρκετή ώρα με μια δραστηριότητα.
Σήμερα, το μοναδικό κριτήριο για την εγγραφή του παιδιού στην Α’ τάξη δημοτικού σχολείου, είναι η χρονολογική του ηλικία. Οι ειδικοί (γιατροί, νηπιαγωγοί, δάσκαλοι) γνωρίζουν ότι η συμπλήρωση της ηλικίας και μόνο δεν αποτελεί το διαβατήριο για την ομαλή εισαγωγή στην Α’ τάξη. Με την αξιολόγηση της Σχολικής Ετοιμότητας μπορούμε να ελέγξουμε κατα πόσο το παιδί έχει τις απαραίτητες ικανότητες και την ωριμότητα που χρειάζεται για να παρακολουθήσει με επιτυχία και χωρίς δυσκολίες το δημοτικό σχολείο.
Πώς να προλάβουμε τις μαθησιακές δυσκολίες
ΜΕ ΤΟΝ προληπτικό έλεγχο της Σχολικής Ετοιμότητας μπορούμε να προλάβουμε μαθησιακές δυσκολίες, οι οποίες είναι δυνατόν να οφείλονται σε αδιάγνωστες δυσκολίες στην ομιλία, στη σύνθετη και συγκριτική σκέψη, στη γραφή, στην προσοχή και τη συμπεριφορά. Δυσκολίες, δηλαδή, που μπορούν να προληφθούν εάν οι γονείς έχουν την κατάλληλη ενημέρωση και αν η διάγνωσή τους γίνει έγκαιρα.
Τα παιδιά τα οποία έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να παρουσιάσουν μαθησιακές δυσκολίες, είναι τα παιδιά με δυσκολία στη συγκέντρωση της προσοχής, χαμηλή οπτική αντίληψη, παιδιά με υπερκινητικότητα, παιδιά με διαταραχές στη συμπεριφορά, παιδιά με δυσκολία στην προφορά λέξεων, φθόγγων και συλλαβών. Ελέγχοντας τη Σχολική Ετοιμότητα, έχουμε την ευκαιρία και τη δυνατότητα να βοηθήσουμε παιδιά που εμφανίζουν μικρές ανωριμότητες να τις διορθώσουν έγκαιρα, πριν αυτές εξελιχθούν αργότερα στις μεγαλύτερες τάξεις σε μαθησιακές δυσκολίες.
Η δεξιότητα της προσαρμοστικότητας
Η ΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΙΚΟΤΗΤΑ, σύμφωνα με τη Δένα Λοΐζου, είναι το σύνολο των ικανοτήτων και ψυχικών δυνάμεων που ενεργοποιούν οι άνθρωποι για να αντιδρούν και να αντιμετωπίζουν με ευελιξία και καλό τρόπο τις αντιξοότητες, το στρες, τις τραυματικές ή δραματικές καταστάσεις που συναντούν στη ζωή τους.
«Η είσοδος του παιδιού στο σχολείο «αναγκάζει» το παιδί να απομακρυνθεί από τις βολικές συνήθειες του σπιτιού, να προσαρμοστεί στην πειθαρχία του σχολείου και στις «κοπιαστικές» μαθήσεις. Από το «κλειστό» και προβλέψιμο περιβάλλον του σπιτιού περνάει στο «ανοιχτό» περιβάλλον του σχολείου που είναι γεμάτο απροσδόκητα γεγονότα, χωρίς να έχει τη δυνατότητα προσφυγής στους γονείς για στήριξη και συμπαράσταση.
Η σχολική ζωή απαιτεί από το παιδί ικανότητες πρωτόγνωρες προς το παιδί, όπως συγκέντρωση της προσοχής, να υπακούει και να κάθεται ήσυχο στη θέση του και να ολοκληρώνει οτιδήποτε αναλαμβάνει να κάνει», εξήγησε. Η προσωπικότητα και η ιδιοσυγκρασία διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στην προσαρμογή του παιδιού, τόνισε. «Άλλα παιδιά είναι κοινωνικά, νιώθουν έντονη την ανάγκη να μιλάνε σε άλλους ανθρώπους, έχουν για όλα μία έτοιμη απάντηση και τους αρέσει να βρίσκονται σε διαρκή κίνηση. Άλλα παιδιά είναι πολύ διαφορετικά. Είναι ντροπαλά, ήσυχα, κλείνονται στον εαυτό τους, έχουν τάση να προγραμματίζουν όλες τις δραστηριότητές τους», ανέφερε.
Η στάση του γονέα οφείλει να είναι σταθερή
ΕΑΝ το παιδί μας δυσκολεύεται να προσαρμοστεί στο σχολείο θα ήταν καλό να δούμε κατά πόσο το παιδί είναι ιδιαίτερα συνδεδεμένο με κάποιο άτομο της οικογένειας, π.χ. τη μητέρα, τον πατέρα, τη γιαγιά ή τον παππού. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις τα παιδιά αρνούνται να απομακρυνθούν από ανθρώπους που τους δείχνουν πόσο σημαντικά είναι γι’ αυτούς. Πρέπει να προσέξουμε να μην είμαστε υπερβολικά απαιτητικοί από το παιδί.
Πολλοί γονείς κάνουν το λάθος να απαιτούν από το παιδί τους, μέσα από το στάδιο προσαρμογής του στο σχολείο, και πολλές άλλες αλλαγές στη ζωή του, όπως να μάθει να τρώει όλο το φαγητό του ή φαγητά που δεν τρώει στο σπίτι, να γίνει ήσυχο και υπάκουο! Στόχος είναι το παιδί να αγαπήσει το νέο περιβάλλον, τον δικό του χώρο, να εμπιστευθεί την/τον εκπαιδευτικό του και όχι οι μεγάλες αλλαγές στις συνήθειες και στο πρόγραμμά του.
Αυτό θα γίνει σταδιακά και με πρόγραμμα. Για την κοινωνική προσαρμογή των παιδιών χρειάζεται να ορίσετε σαφείς κανόνες στην καθημερινή ζωή του και να είστε σταθεροί στην τήρησή τους. Όταν υπάρξει παραβίαση των υποσχέσεων και των συμφωνιών, πρέπει να εφαρμόζονται άμεσα οι συνέπειες. Η στάση του γονέα οφείλει να είναι σταθερή, σαφής και συνεπής. Όταν το παιδί συνεργάζεται και προσπαθεί και τηρεί τις συμφωνίες, οπωσδήποτε να επιβραβεύεται με επαίνους. Να λέτε «όχι» λιγότερο συχνά, αλλά να το εννοείτε όταν το λέτε. Να δίνετε εποικοδομητική ανατροφοδότηση και να μην είστε επικριτικοί.
Μάθετε τα παιδιά σας να παίρνουν πρωτοβουλίες και να μοιράζονται. Στη διάρκεια μιας δραστηριότητας δώστε στο παιδί ένα αντικείμενο για να το δώσει σε κάποιο άλλο άτομο. Στη διάρκεια του φαγητού δώστε στο παιδί να μοιράσει το ψωμί ή τα πιάτα με το φαγητό στα άτομα που κάθονται στο τραπέζι. Η μετάβαση του παιδιού από το Νηπιαγωγείο στην Προδημοτική ή στο δημοτικό σχολείο, αλλά και η μετάβαση από τη μια τάξη στην επόμενη, δεν είναι ένα στιγμιαίο γεγονός αλλά μια διαδικασία που έχει διάρκεια και η οποία εξαρτάται τόσο από την ετοιμότητα του παιδιού όσο και από την ετοιμότητα του σχολείου και της οικογένειας, στηρίζοντάς το στις όποιες αλλαγές.
Ένα ποσοστό παιδιών δεν μπορεί να διαχειριστεί ικανοποιητικά ούτε να αξιοποιήσει δημιουργικά τις νέες απαιτήσεις και προκλήσεις, με αποτέλεσμα να βιώνει αρνητικές εμπειρίες και άγχος. Για να περάσει κανείς με όσο το δυνατόν λιγότερα προβλήματα τα διάφορα μεταβατικά στάδια, είναι σκόπιμο να είναι κατάλληλα προετοιμασμένος. Κατάλληλη προετοιμασία για τις διάφορες αλλαγές σημαίνει ότι γνωρίζουμε και κατανοούμε όσα συμβαίνουν γύρω μας, αλλά και μέσα μας. Δεν προσαρμοζόμαστε παθητικά στις διάφορες καταστάσεις αλλά τις διερευνούμε και προσπαθούμε να τις προσαρμόσουμε ανάλογα με τις ανάγκες και τους στόχους μας.
Κλειδί η κατανόηση
ΣΤΗ φάση αυτή της προσαρμογής είναι σημαντικό οι γονείς να δείξουν κατανόηση, υποστηρίζοντας τα παιδιά στην πορεία της εξέλιξής τους, όπου βιώνουν το πέρασμα από μια κατάσταση σε μιαν άλλη. Να επιδιώξουν τη γνωριμία με τον δάσκαλο της τάξης. Να ενημερώνονται για να αποφεύγουν τυχόν λάθη, που μπορεί να σταθούν αφορμή για ένα κακό ξεκίνημα. Να μην πιέζουν τα παιδιά συνεχώς για επιτυχίες.
Για να μπορέσουν τα παιδιά να προσαρμοστούν στη νέα πραγματικότητα χρειάζονται τη στήριξη και ενθάρρυνση του δασκάλου, τη στήριξη και ενθάρρυνση των γονιών για τις προσπάθειές τους. Να νιώθουν την επιβράβευση και την αναγνώριση των ανθρώπων που αγαπούν. Οι γονείς θα πρέπει να σταθούν κοντά στα παιδιά τους στα πρώτα τους βήματα, αλλά σταδιακά να απομακρυνθούν, αφήνοντας τους χώρο για ανάπτυξη πρωτοβουλιών. Να τα βοηθήσουν να αναπτύξουν οργανωτικές δεξιότητες.
Να τους δίνουν ευκαιρίες να παίζουν, να ασχοληθούν με δραστηριότητες που τα ευχαριστούν και να ικανοποιούν την ανάγκη τους για κίνηση και δημιουργία. Να τους δίνουν χρόνο ώστε να βρουν τον δικό τους ρυθμό και να συμφιλιωθούν με το νέο περιβάλλον και τις απαιτήσεις που δημιουργούνται. Να μην τα πιέζουν με συνεχείς υποδείξεις και συμβουλές. Οι ικανότητες προσαρμογής και ευελιξίας είναι χαρακτηριστικά που οδηγούν σε επιτυχίες.
Είναι γεγονός ότι η ικανότητα προσαρμογής στις δύσκολες και αντίξοες καταστάσεις είναι διαφορετική από άνθρωπο σε άνθρωπο. Ωστόσο είναι κάτι που μπορεί ο καθένας από εμάς να καλλιεργήσει και να αναπτύξει, ανεξάρτητα από το αρχικό του επίπεδο προσαρμοστικότητας και ευελιξίας.
(πηγή: «η σημερινή», sigmalife.com)
