ΕΡΕΥΝΑ Του Χρήστου Κάτσικα
Όπως αποκαλύπτει έρευνα που έγινε στη διάρκεια των εκπαιδευτικών κινητοποιήσεων στο διάστημα 16-26 Σεπτεμβρίου, για το πόσο ικανοποιεί το εκπαιδευτικό σύστημα σήμερα, οι γονείς είναι δυσαρεστημένοι καθώς πληρώνουν πολύ ακριβά τη φοίτηση των παιδιών τους, οι μαθητές πλήττουν, ενώ οι εκπαιδευτικοί διαμαρτύρονται για τους μισθούς πείνας.
Πόσο ικανοποιεί το εκπαιδευτικό σύστημα σήμερα; Πόσο ικανοποιεί η πολιτική του υπουργείου Παιδείας; Ελάχιστα, όπως φαίνεται! Η συντριπτική πλειονότητα των μαθητών, των γονέων και των εκπαιδευτικών κάθε άλλο παρά ικανοποιημένοι νιώθουν από το σχολείο και την ασκούμενη εκπαιδευτική πολιτική.
Δεν είναι, βέβαια, η πρώτη φορά που το σχολείο γίνεται αντικείμενο επικρίσεων και αμφισβητήσεων. Είναι φανερό, όμως, ότι σήμερα, περισσότερο ίσως από ποτέ άλλοτε, συγκεντρώνει τα συσσωρευμένα παράπονα των μαθητών, των γονέων και των διδασκόντων οι οποίοι, ο καθένας από τη δική του πλευρά και για τους δικούς του λόγους, εκφράζουν ένα αίσθημα απογοήτευσης.
Η ποιότητα της παρεχόμενης εκπαίδευσης, η ακριβοπληρωμένη αμάθεια, ο τρόπος μετάβασης στο Πανεπιστήμιο με τα «ράβε-ξήλωνε» του αρμόδιου υπουργείου αποτελούν τα ανοιχτά «ρήγματα» στο ταλαιπωρημένο σώμα του ελληνικού σχολείου, που απ’ ό,τι φαίνεται είναι «αδιάβροχα» από τον χρόνο, τις εκπαιδευτικές πολιτικές και τις επίσημες εξαγγελίες.
Μιλάμε για το σχολείο των δυσαρεστημένων μαθητών, γονέων, εκπαιδευτικών.
Ανασφάλεια
Οι γονείς είναι δυσαρεστημένοι καθώς πληρώνουν πολύ ακριβά τη φοίτηση των παιδιών τους στην κατ’ επίφαση δημόσια και δωρεάν εκπαίδευση. Μάλιστα η δυσαρέσκειά τους τροφοδοτείται δικαίως, ακόμη περισσότερο σήμερα, αφού η «επένδυση» στο σχολείο των παιδιών τους, έχει όλο και λιγότερη «απόδοση», όπως αποδεικνύει η καθημερινή εμπειρία και τα στατιστικά στοιχεία με τους δεκάδες χιλιάδες άνεργους, ετεροαπασχολούμενους και υποαπασχολούμενους πτυχιούχους.
Υπάρχει κλονισμός της εμπιστοσύνης των γονέων για το σχολείο, κοντολογίς, διάβρωση του κύρους και της αξιοπιστίας του σχολικού συστήματος. Η συντριπτική πλειονότητα των γονέων θεωρούν ότι η εκπαίδευση των παιδιών τους, ενώ τους στοιχίζει πολύ ακριβά, δεν είναι ικανή να τα προετοιμάσει για την ομαλή ένταξή τους στην αγορά εργασίας.
Ουσιαστικά οι γονείς μέμφονται το σχολείο για αναποτελεσματικότητα η οποία, σύμφωνα με την άποψή τους, εκφράζεται μ’ έναν διπλό τρόπο: από τη μια, αναγκάζονται να ξοδεύουν πολλά χρήματα για την εκπαίδευση των παιδιών τους έξω από το σχολείο και από την άλλη, οι τίτλοι που παρέχονται είναι υποβαθμισμένοι κοινωνικά, κοντολογίς, δεν προοιωνίζονται επαγγελματική κατοχύρωση και αποκατάσταση.
Ποια πραγματικότητα, αλήθεια, απεικονίζεται στις απαντήσεις των γονέων; Από τη μια, ο «αγώνας δρόμου» για την κατάκτηση μιας θέσης στην Ανώτατη Εκπαίδευση κοστίζει πάρα πολύ ακριβά στην ελληνική οικογένεια και από την άλλη, η «τιμή» του πτυχίου στην αγορά εργασίας έχει μειωθεί δραματικά.
Με λίγα λόγια, το επενδυόμενο κεφάλαιο για σπουδές (φροντιστήρια, ιδιαίτερα μαθήματα κ.λπ.) δεν έχει πια την ίδια «αποδοτικότητα», αφού μάλιστα, ήδη, χιλιάδες πτυχιούχοι πυκνώνουν τα ποσοστά ανεργίας – υποαπασχόλησης – αναγκαστικής μετανάστευσης.
Όταν, λοιπόν, η φοίτηση στην κατ’ επίφαση ονομαζόμενη δωρεάν Μέση Εκπαίδευση (Γυμνάσιο – Λύκειο) συνοδεύεται από υπέρογκες ιδιωτικές εκπαιδευτικές δαπάνες την ίδια στιγμή που το σύστημα απασχόλησης απαξιώνει το εκπαιδευτικό της «προϊόν», τον απολυτηριούχο του Λυκείου, όταν η πρόσβαση στο Πανεπιστήμιο κοστίζει στην ελληνική οικογένεια περίπου 3 χιλιάδες ευρώ τον χρόνο για κάθε παιδί και η έξοδος από αυτό δεν προοιωνίζεται βέβαιες επαγγελματικές και κοινωνικές προοπτικές, είναι φυσικό η ελληνική οικογένεια με παιδιά σχολικής ηλικίας να βρίσκεται σε κατάσταση… γενικευμένης ανασφάλειας, τόσο περισσότερο όσο ασθενέστερη οικονομικά είναι.
Χωρίς προσδοκίες
Οι μαθητές είναι δυσαρεστημένοι γιατί «ροκανίζουν» την εφηβεία τους στο τρίγωνο σχολείο – φροντιστήριο – ιδιαίτερο, σ’ ένα «εκπαιδευτικό σύστημα αμάθειας». Περισσότερο από ποτέ το σχολείο βιώνεται από τους πρωταγωνιστές του ως χώρος «εξεταστικής θυσίας», σαν μια άχαρη και ψυχρή «αίθουσα αναμονής» στην οποία αναγκαστικά περιμένει ο μαθητής μέχρι να έρθει η ώρα του μοιράσματος των τίτλων.
Ωστόσο αν τα παραπάνω είναι μια πραγματικότητα «αδιάβροχη» από τον χρόνο, ένα νέο στοιχείο έχει προστεθεί τα τελευταία χρόνια. Δεν είναι καθόλου τυχαίο το γεγονός ότι οι Έλληνες μαθητές εμφανίζουν τα χαμηλότερα ποσοστά στο ερώτημα αν πιστεύουν ότι μέσα από τη σκληρή προσπάθεια στο σχολείο θα καταφέρουν να βρουν μια θέση εργασίας καθώς το ποσοστό τους είναι 81%, μαζί με την Πολωνία και το… Μακάο!
Πριν από περίπου 30 χρόνια, την ακαδημαϊκή χρονιά 1981/82, σύμφωνα με τις αντιλήψεις της συντριπτικής πλειοψηφίας των φοιτητών/τριών που απάντησαν στην ερώτηση «νομίζετε ότι στη σημερινή ελληνική κοινωνία τα άτομα έχουν τη δυνατότητα να μεταπηδούν σε μια κοινωνική τάξη ανώτερη από αυτή στην οποία βρίσκονται οι γονείς τους;» η καταφατική απάντηση συγκέντρωσε συνολικά το 95% των φοιτητών/τριών.
Στην ερώτηση «με ποιους τρόπους επιτυγχάνεται η κοινωνική άνοδος στη σημερινή ελληνική κοινωνία;» φοιτητές και φοιτήτριες θεωρούσαν, την περίοδο αυτή, τη μόρφωση κύριο μέσο κοινωνικής ανόδου, εννοώντας βέβαια ότι οι πανεπιστημιακές σπουδές, ειδικότερα, συντελούν στην κοινωνική άνοδο.
Τριάντα ένα χρόνια αργότερα, σήμερα, τα πράγματα έχουν αλλάξει σημαντικά. Μιλάμε για ανατροπή στις καταστάσεις, στα δεδομένα και στις πεποιθήσεις. Το «κλειδί του παραδείσου», το Πανεπιστήμιο, που την προηγούμενη περίοδο πρόβαλλε σαν το σκαλοπάτι που έπρεπε ν’ ανέβουν τα παιδιά των λαϊκών οικογενειών για να «αποκατασταθούν – εξασφαλιστούν», δεν υπάρχει πια. Τα πτυχία έχουν χάσει την αποτελεσματικότητα που είχαν στο παρελθόν ως μέσα επαγγελματικής προώθησης καθώς η ολοένα και αυξανόμενη ανεργία «σαρώνει» όλων των ειδών τους τίτλους, ιδιαίτερα όταν δεν συνοδεύονται από υψηλή καταγωγή, «δίκτυο σχέσεων – γνωριμιών» και «κληρονομικά δικαιώματα».
Η νέα αυτή πραγματικότητα ενσωματώνεται με γοργούς ρυθμούς στη συνείδηση των μαθητών. Όλοι πλέον διαισθάνονται ή βιώνουν σε ποια κατάσταση βρίσκεται η γενιά που γαλουχήθηκε με την ψευδαίσθηση ότι κυνηγώντας την ατομική λύση, τον βαθμό, το πτυχίο, το μεταπτυχιακό, θα έχει ανοιχτούς τους δρόμους της επαγγελματικής αποκατάστασης και της καριέρας και αντιλαμβάνονται τι τους έρχεται κατακέφαλα.
Μυρίζουν ήδη τον αποκλεισμό και αισθάνονται ότι δεν μπορούν να οικοδομήσουν προσδοκία που να μην είναι συνδεδεμένη με ένα νήμα με τη ματαίωσή της. Βιώνουν ήδη ένα παρόν και ένα μέλλον που συντρίβεται ανάμεσα στις μυλόπετρες της ατομικής περιπλάνησης σε μια ακρωτηριασμένη εκπαίδευση και στην υπόσχεση μιας αυξανόμενης εργασιακής αβεβαιότητας έπειτα από αυτή. Ήδη αρχίζουν να βγάζουν στα μουγκά τη γλώσσα τους, την ίδια ώρα που το ρεζερβουάρ της αντίδρασής τους εφοδιάζεται με «καύσιμα».
Μισθοί πείνας
Οι εκπαιδευτικοί είναι δυσαρεστημένοι γιατί στους μισθούς πείνας που έχουν καταδικαστεί σε ένα σχολικό σύστημα που λειτουργεί πλέον για τους ίδιους σαν γαλέρα, βαραίνουν και τα βαριεστημένα μάτια των μαθητών που προγυμνάζονται στο διπλανό φροντιστήριο, ενώ από την άλλη «πλακώνονται» αφ’ ενός από την κατασταλτική συμπεριφορά του υπουργείου Παιδείας και αφ’ ετέρου από το εχθρικό υπονοούμενο της κοινής γνώμης που έντεχνα κατευθύνεται να τους θεωρεί υπεύθυνους.
Αυτά αποκαλύπτει ενδεικτική έρευνα που έγινε στη διάρκεια των εκπαιδευτικών κινητοποιήσεων στο διάστημα 16- 26 Σεπτεμβρίου σε 790 μαθητές Γυμνασίου, Λυκείου και ΕΠΑΛ, σε 410 δάσκαλους, νηπιαγωγούς και καθηγητές και σε 140 γονείς με παιδιά στο Δημοτικό, το Γυμνάσιο ή το Λύκειο.
(πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών)
1. Οι τέχνες διδάσκουν στα παιδιά να κρίνουν σωστά τις ποιοτικές σχέσεις. Στις τέχνες είναι σημαντική η κριτική ικανότητα και όχι, όπως συμβαίνει με πολλά μαθήματα του προγράμματος σπουδών, οι σωστές απαντήσεις και οι κανόνες,
